17 Duitse woorden die niet te vertalen zijn

Een tijdje geleden ben ik naar het Duitstalige deel van Zwitserland verhuisd en sindsdien probeer ik Duits te leren, wat nogal een project is. De grammatica is natuurlijk, eh, een uitdaging en daarnaast zijn er behoorlijk wat Duitse woorden die gewoon geen echte Nederlandse vertaling hebben. Hoewel dat als een nadeel klinkt, is het eigenlijk wel fijn om in het Duits ineens een speciaal woord te hebben om een bepaalde ingewikkelde situatie of emotie uit te leggen. Zoals deze:

1. Sturmfrei

“Als je ouders weg zijn en je het hele huis voor jezelf hebt.” In het Nederlands zou je dit al snel “alleen thuis” noemen, maar sturmfrei tilt dat echt naar een hoger plan. Het is eigenlijk het equivalent voor “als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel.”

2. Ohrwurm

“Een oorworm”

De eerste keer dat ik dit hoorde, dacht ik dat mijn vriend echt een worm in zijn oor had, opgelopen tijdens zijn laatste backpackavontuur. Maar ik had het mis: een Ohrwurm is iets wat je krijgt als er een liedje in je hoofd blijft zitten en je het steeds opnieuw wilt zingen.

3. Handschuhschneeballwerfer

“Handschoensneeuwbalgooier”

De meeste mensen gooien sneeuwballen met hun handschoenen aan. Maar de mensen die dat niet doen zijn best wel hardcore en daardoor best iemand om bang voor te zijn, toch? Dat is precies het tegenovergestelde van een Handschuhschneeballwerfer, die, excusez-le-mot, een mietje is.

4. Backpfeifengesicht

“Een gezicht dat erom vráágt om geslagen te worden”

Ik denk dat deze uitleg wel genoeg is. Iedereen die op jouw zwarte lijst staat, kan je een Backpfeifengesicht noemen.

5. Erbsenzähler

“Iemand die geobsedeerd is met details en een beetje een controlfreak is.”

Dit is de pietlut die alles altijd tot in detail probeert te perfectioneren. Erbsen zijn erwtjes en een Zähler is iemand die telt. Een Erbsenzähler is dus iemand die zelfs zijn erwtjes telt. Dit woord kan trouwens ook gebruikt worden voor iemand die gierig is en geen geld wil uitgeven.

6. Dreikäsehoch

“Drie kazen hoog”

Voor veel van mijn maaltijden is dit een vereiste, maar deze uitdrukking heeft eigenlijk maar een klein beetje met eten te maken. Een Dreikäsehoch is een kind dat slechts drie kazen hoog is. En dat klinkt een heel stuk beter dan drie turven hoog, vind ik.

7. Verschlimmbessern

“Iets erger maken terwijl je het probeert te verbeteren”

We hebben het allemaal wel eens gedaan: hoe harder je je best doet om iets op te lossen, hoe erger het wordt. Je gaat bijvoorbeeld naar de verkeerde kapper, probeert het op te lossen door het nog korter te laten knippen en eindigt met een kapsel dat eruit ziet alsof er een grasmaaier overheen is gereden. Je weet wat ik bedoel, toch?

8. Wanderlust

“Enorme zin om te reizen”

Wanderlust is de drang om weg te gaan van huis, de lege pagina’s in je paspoorten met stempels te laten vullen en je Instagram-account op dat van een reismagazine te laten lijken. En dit alles terwijl je nieuwe mensen ontmoet, nieuwe steden ontdekt en een nieuwe cultuur ervaart. #wauw

9. Schadenfreude

“Het prettige gevoel dat je krijgt als je andermans pech ziet.”

Dit gevoel krijg ik als iemand die ik niet zo aardig vind, iets morst of zijn trein mist. Het is onaardig, maar zó moeilijk om niet om te lachen!

10. Pantoffelheld

“Iemand die misschien stoer doet tegen zijn vrienden, maar bij zijn vrouw niet voor zichzelf op kan komen.”

Dit woord zou je natuurlijk letterlijk naar het Nederlands kunnen vertalen.  De Duitsers weten natuurlijk ook wel dat de man het hoofd van het huishouden is, maar meestal is de vrouw de nek: degene die het hoofd de richting op kan duwen die ze het liefste wil.

11. Zugzwang

“Gedwongen worden om een besluit te nemen.”

Je gebruikt dit woord als je enorme stress of druk ervaart omdat je een strategisch besluit moet nemen. Zugzwang werd vroeger gebruikt om de stress te beschrijven die schakers ervoeren tijdens het bepalen van een zet, maar kan tegenwoordig bij elk type besluitvorming gebruikt worden.

12.  Kummerspeck

“Overgewicht door emotie-eten.”

Kummerspeck is letterlijk vertaalt zorgen-spek. Dit is wat krijgt als je je break-up, verloren baan of ander verdriet probeert te verwerken door een liter ijs, een XL-pizza en een overdosis chocoladekoekjes weg te stouwen.

13. Weltschmerz

“Een depressie of vorm van apathie die je krijgt als je de echte wereld met een ideale situatie vergelijkt.”

Dit is het verdrietige, melancholische gevoel dat we allemaal wel eens voelen. Weltschmerz krijg je als je beseft hoe naar deze wereld eigenlijk is en je realiseert dat je studenten-loon helemaal niet zoveel voorstelt en je nooit een dolfijnentrainer zult worden.

14. Torschlusspanik

“De angst die je bij het ouder worden ervaart: het gevoel dat je tijd bijna op is en alle belangrijke kansen door je vingers glippen.”

Dit kan heel erg op Weltschmerz lijken, maar heeft minder te maken met de wereld om je heen en meer met groepsdruk. Torschlusspanik is een soort biologische klok voor alles. De tijd tikt door terwijl je nog bij je ouders of op kamers woont terwijl je vrienden al gaan trouwen, marathons lopen en de wereld redden.

15. Erklärungsnot

“Heel snel moeten uitleggen wie je bent en wat je doet.”

Dit gaat om dat ene moment waarop je op heterdaad ergens op betrapt wordt en snel moet uitleggen wat je aan het doen bent, zonder de indruk te wekken dat je daar eigenlijk geen idee van hebt.

16. Fernweh

“Afstandspijn”

Dit is het tegenovergestelde van heimwee. Je voelt het als je ergens anders wilt zijn dan thuis, bijvoorbeeld op een plek waar het warm is en de zon wél schijnt.

17. Innerer schweinehund

“Je innerlijke varkenshond.”

Soms zou je willen dat je karakter het equivalent van een adelaar was: wild en vrij. Maar meestal vind je jezelf eerder een innerlijke varkenshond. Het is dat kleine stemmetje in je hoofd dat je lui houdt en je vertelt dat het niet erg is dat je vanavond niet gaat sporten. Het is lastig om je innerlijke varkenshond z’n mond te laten houden, maar het is zeker de moeite waard.